آموزش تخصصی تعویض درام دستگاه فتوکپی زیراکس Xerox

در دستگاه‌های کپی و پرینترهای چندکاره لیزری زیراکس (Xerox)، درام یا Drum Unit نقش اصلی در فرآیند چاپ را بر عهده دارد. این قطعه سیلندری، با پوشش حساس به نور موسوم به Photoconductive Drum، تصویر الکترواستاتیکی حاصل از تونر را به شکل دقیق روی کاغذ منتقل می‌کند. کیفیت نهایی چاپ، وضوح نوشته‌ها و میزان کنتراست اسناد، به‌طور مستقیم به سلامت و عملکرد درام بستگی دارد.

شرکت زیراکس در طراحی این قطعه رویکردی هوشمندانه به‌کار گرفته است؛ برخلاف برندهایی مانند Canon، Ricoh یا Konica، درام‌های زیراکس به چیپ الکترونیکی شمارنده مجهز هستند. این چیپ تعداد دقیق برگ‌های چاپ‌شده را ثبت می‌کند و پس از پایان عمر مفید قطعه، به دستگاه دستور می‌دهد تا درام را تعویض کند. اگر درام به‌درستی نصب نشود یا شمارنده ریست نگردد، دستگاه خطا نمایش می‌دهد و فرایند چاپ مختل می‌شود.

در این راهنمای تخصصی، تمام مراحل تعویض درام دستگاه فتوکپی زیراکس و ریست نرم‌افزاری شمارنده آن در مدل‌های رایج زیراکس توضیح داده شده است تا پس از تعویض، دستگاه با بیشترین کارایی و کیفیت ممکن عمل کند.

   بیشتر بخوانید: بررسی تخصصی دستگاه فتوکپی کونیکا مینولتا بیزهاب C659 / C759

فهم تفاوت ساختار درام‌ها به تکنسین کمک می‌کند تا هنگام عیب‌یابی، خرید یا نصب قطعات، تصمیم دقیق‌تری بگیرد و از اشتباهات هزینه‌بر جلوگیری شود.

نکته فنی: در بسیاری از مدل‌های چندکاره لیزری رنگی زیراکس (مانند VersaLink یا AltaLink)، درام (Drum) به صورت یک واحد مجزا از کارتریج تونر (Toner Cartridge) عرضه می‌شود، در حالی که در برخی رقبا، این دو قطعه در یک پکیج واحد قرار دارند.

مراحل کامل آموزش تعویض درام زیراکس (WorkCentre و VersaLink)

این فرآیند به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: تعویض فیزیکی و ریست نرم‌افزاری.

آماده‌سازی و ملاحظات ایمنی

ایمنی کار با قطعات الکترواستاتیکی در دستگاه‌های لیزری اهمیت بالایی دارد.

1. خاموش کردن کامل: دستگاه را از طریق پنل کنترل خاموش کنید و سیم برق اصلی دستگاه را از پریز بکشید. این کار برای تخلیه ولتاژ باقیمانده در خازن‌ها و جلوگیری از آسیب به چیپ‌های حساس درام جدید ضروری است.
2. دوره انتظار: حداقل 2 تا 5 دقیقه صبر کنید تا دمای فیوزر کاهش یابد و شارژ الکتریکی در یونیت‌ها تخلیه شود.
3. محیط کار: تعویض درام باید در محیطی با نور کم یا نور غیرمستقیم انجام شود. نور شدید (مخصوصاً نور خورشید) می‌تواند سطح درام جدید را به صورت فوری بسوزاند و حساسیت آن را از بین ببرد.
4. حفاظت ESD: حتماً از دستبند ضد‌استاتیک استفاده کنید و گیره آن را به یک سطح فلزی متصل کنید. در غیر این صورت، حداقل بدنه فلزی دستگاه را چند بار لمس کنید تا الکتریسیته ساکن بدن شما تخلیه شود.

دسترسی و خارج‌سازی درام قدیمی

1. باز کردن پوشش‌ها: بسته به مدل، معمولاً باید پنل جلویی یا درپوش دسترسی به یونیت‌های مصرفی را باز کنید. در مدل‌های بزرگتر، این دسترسی از طریق درب اصلی تونر خواهد بود.
2. یافتن Imaging Unit: در بسیاری از مدل‌ها، درام درون یک ماژول بزرگتر به نام ایمیج یونیت Imaging Unit قرار دارد که شامل درام، رولر شارژ اولیه و گاهی بلید تمیز کننده است.
3. جداسازی درام از یونیت:
   • اگر درام و تونر در یک پکیج هستند (مانند برخی مدل‌های قدیمی‌تر)، کافی است کارتریج تونر را خارج کنید و درام را از آن جدا نمایید.
   • در مدل‌هایی که درام جدا است، معمولاً دو قفل یا گیره رنگی (اغلب آبی یا سبز) در دو طرف درام وجود دارد که آن را به فریم یونیت متصل نگه داشته‌اند.
   • این قفل‌ها را به آرامی به سمت بیرون یا پایین فشار دهید تا آزاد شوند.
   • با احتیاط، درام را به صورت مستقیم و موازی با محور چرخش، از جای خود خارج کنید. از لمس سطح حساس درام (بخش سبز یا آبی رنگ) به شدت پرهیز نمایید.

نصب درام جدید و بازسازی

1. آماده‌سازی درام جدید: درام جدید را از بسته‌بندی ضد نور آن خارج کنید. پلاستیک محافظ یا نوار برچسبی را که معمولاً روی درام چسبیده است، بردارید.
2. بررسی چیپ: اطمینان حاصل کنید که چیپ الکترونیکی درام جدید به درستی در جای خود قرار دارد و آسیب فیزیکی ندیده است.
3. نصب فیزیکی: درام جدید را با دقت در شیار مخصوص درون Imaging Unit قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که محور درام در حفره‌های تعیین شده کاملاً جا افتاده است.
4. قفل کردن: گیره‌ها یا قفل‌های رنگی را به آرامی ببندید تا درام در جای خود محکم شود. باید صدای کلیک کوچکی شنیده شود که نشان‌دهنده اتصال صحیح است.
5. نصب مجدد: Imaging Unit و کارتریج تونر را به دستگاه بازگردانید. درپوش‌ها را ببندید.

ریست شمارنده درام (Drum Counter Reset) – حیاتی‌ترین مرحله

حتی با نصب یک درام جدید، اگر شمارنده نرم‌افزاری دستگاه ریست نشود، پیام “Replace Drum Soon” یا خطای عمر باقی مانده نمایش داده می‌شود و دستگاه ممکن است کار نکند.

الف) ریست در مدل‌های WorkCentre قدیمی‌تر (مانند 3225):

این مدل‌ها معمولاً از طریق منوی سرویس قابل ریست هستند:

1. دستگاه را روشن کنید.
2. به منوی اصلی (Menu) بروید.
3. مسیر زیر را دنبال کنید: Admin Settings (یا System Settings) → Maintenance → Reset Counters.
4. گزینه Reset Drum Counter را پیدا کرده و با زدن کلید OK آن را تأیید کنید.
5. دستگاه را خاموش و دوباره روشن نمایید. شمارنده باید روی 100% یا 0% جدید تنظیم شده باشد.

ب) ریست در مدل‌های VersaLink و AltaLink (روش‌های پیشرفته):

در این مدل‌ها، ریست اغلب به صورت خودکار با شناسایی چیپ جدید انجام می‌شود؛ اما اگر خطا باقی ماند، نیاز به ورود به منوی سرویس (Service Menu) یا استفاده از رابط وب (CentreWare Internet Services – CWIS) است:

1. از طریق پنل کنترل:
   • وارد منوی Device شوید.
   • به بخش Supplies یا Consumables بروید.
   • درام مورد نظر (مثلاً Drum – Black) را انتخاب کنید.
   • اگر گزینه Replace/Reset وجود داشت، آن را انتخاب کنید. دستگاه ممکن است از شما بخواهد کد یا شماره سریال چیپ جدید را وارد کنید (این امر کمتر رایج است مگر در قطعات متفرقه).
   • برای اطمینان: پس از نصب، اگر دستگاه درخواست کالیبراسیون کرد، حتماً اجازه دهید فرآیند Calibration به طور کامل اجرا شود.
2. استفاده از CWIS (رابط وب):
   • آدرس IP دستگاه را در مرورگر وارد کنید.
   • به بخش Properties → Security → Maintenance بروید.
   • گزینه Reset Supplies Counters را پیدا کنید و فقط شمارنده مربوط به درام را ریست نمایید.

هشدار: در مدل‌های رنگی، اگر یکی از چهار درام (C, M, Y, K) ریست نشود، دستگاه به دلیل عدم تطابق داده‌ها، از چاپ خودداری می‌کند.

تست کیفیت و کالیبراسیون نهایی

پس از ریست، کیفیت چاپ باید بررسی شود:

1. چاپ صفحه تست: از منوی Diagnostics یا Print Quality، گزینه Print Quality Page یا Test Page را انتخاب کنید.
2. ارزیابی بصری:
   • عدم وجود سایه: اگر سایه یا تکرار تصویر مشاهده شد، احتمالاً درام یا بلید تمیز کننده (Wiper Blade) هنوز آلوده است.
   • خطوط عمودی: نشان‌دهنده خراش یا آلودگی جدی روی سطح درام است که نیاز به تعویض مجدد دارد.
3. کالیبراسیون رنگی: در دستگاه‌های رنگی، پس از تعویض درام، فرآیند کالیبراسیون رنگ (Color Calibration) را اجرا کنید تا ولتاژهای سطحی بین درام‌های جدید و تونرها تنظیم شوند.

خطاهای رایج پس از تعویض درام زیراکس و راه‌حل‌های تخصصی

بروز خطا پس از تعویض درام معمولاً به دلیل عدم هماهنگی بین قطعه فیزیکی و نرم‌افزار شمارنده دستگاه ایجاد می‌شود.

نکات فنی و حرفه‌ای در نگهداری درام زیراکس

طول عمر درام (که معمولاً بین 60,000 تا 120,000 برگ تخمین زده می‌شود) می‌تواند با رعایت موارد زیر به حداکثر برسد:

1. پرهیز از نور مستقیم: درام‌ها به شدت فوتوسنسیتور (حساس به نور) هستند. هرگز قطعه را برای مدت طولانی در محیط روشن رها نکنید.
2. عدم لمس سطح: روغن طبیعی روی پوست دست می‌تواند بر کیفیت شارژ سطحی درام تأثیر بگذارد و مناطق مرده‌ای ایجاد کند.
3. کیفیت تونر: استفاده از تونرهای غیر اصلی (Non-OEM) می‌تواند باعث شود ذرات تونر بزرگتر یا دارای ترکیب شیمیایی نامناسبی باشند که منجر به سایش سریع‌تر سطح درام و انتقال بار الکتریکی نادرست می‌شود.
4. تمیزکاری فواصل: هر بار که تونر را تعویض می‌کنید، قسمت‌های اطراف یونیت تصویرسازی را با احتیاط جاروبرقی مخصوص (با فیلتر HEPA) تمیز کنید تا پودر تونر اضافی روی درام ننشیند.
5. به‌روزرسانی Firmware: در مدل‌های جدیدتر، گاهی اوقات خطاهای درام ناشی از مشکلات نرم‌افزاری هستند. اطمینان از نصب آخرین نسخه Firmware دستگاه، بسیاری از ناسازگاری‌ها را برطرف می‌کند.

علائم پایان عمر درام زیراکس

قبل از اینکه دستگاه به طور کامل از کار بیفتد، علائم زیر نشان‌دهنده فرارسیدن زمان تعویض درام هستند:

• تکرار سایه‌های ثابت: در فواصل منظم روی صفحات، یک سایه خاکستری یا یک لکه دیده می‌شود. این نشان می‌دهد که بخشی از سیلندر درام دیگر شارژ الکتریکی را حفظ نمی‌کند.
• خطوط سفید عمودی: این خطوط نشان‌دهنده آسیب فیزیکی به پوشش حساس درام است.
• پیغام سیستمی: نمایش پیام‌هایی مانند “Replace Drum Soon” یا “Drum Life Low” در پنل کنترل.
• کاهش کنتراست: اسناد چاپی به تدریج کمرنگ‌تر می‌شوند، حتی اگر سطح تونر کافی باشد.

نکات طلایی برای تکنسین‌ها و کاربران حرفه‌ای

برای اجرای عملیات تعویض و سرویس در بالاترین سطح:

• تنظیم ولتاژ (در مدل‌های پیشرفته): پس از نصب درام جدید، اگر کیفیت چاپ هنوز مطلوب نیست، در منوی Service Mode به بخش Drum Bias Adjustment مراجعه کنید. پارامترهای زیر باید بررسی شوند: [ V_{\text{DC}} = -700 \text{V} \pm 50 \text{V} ] که این ولتاژ DC تعیین کننده میزان شارژ اولیه سطح درام است.
• استفاده از کد ریست اجباری: در برخی مدل‌های قدیمی‌تر که ریست منویی جواب نمی‌دهد، می‌توان از ترکیب دکمه‌های خاصی در حین روشن کردن دستگاه (مثلاً نگه داشتن دکمه‌های Menu و OK) استفاده کرد تا وارد حالت Service Mode شده و ریست از آنجا انجام گیرد.
• بررسی بلید تمیز کننده: اگر پس از تعویض درام، تونر زیادی در سینی تخلیه جمع می‌شود، بلید تمیز کننده (Wiper Blade) باید همزمان با درام تعویض شود، زیرا این قطعه تونر باقیمانده را از سطح درام پاک می‌کند.

هزینه و تأمین قطعات اصلی

درام‌های زیراکس به‌دلیل داشتن چیپ هوشمند شمارنده و استفاده از پوشش نوری با کیفیت بالا، معمولاً قیمت بیشتری نسبت به درام‌های برندهای دیگر دارند. این هزینه، منعکس‌کننده دقت ساخت و دوام بالای قطعه است که مستقیماً بر کیفیت و پایداری چاپ تأثیر می‌گذارد.

توصیه تخصصی: برای حفظ گارانتی دستگاه و جلوگیری از بروز خطاهای نرم‌افزاری پرهزینه، همیشه از قطعات Original Xerox (OEM) استفاده کنید. خرید قطعات مصرفی فابریک از تأمین‌کنندگان معتبر داخلی که اصالت کالا و سازگاری چیپ را تضمین می‌کنند، به‌ویژه اهمیت دارد.

✅ قطعات اصلی زیراکس را می‌توان مستقیماً از فروشگاه تخصصی “کپی دیجیتال” تهیه کرد؛ این مجموعه یکی از تأمین‌کنندگان معتبر قطعات اورجینال زیراکس در ایران است و محصولات آن از نظر کیفیت و قابلیت شناسایی توسط دستگاه کاملاً تأیید شده‌اند.

با خرید از منابع معتبر مانند کپی دیجیتال، ریسک استفاده از قطعات تقلبی یا Refurbished از بین می‌رود و دستگاه بدون خطاهای شمارنده یا شناسایی چیپ کار می‌کند.

جمع‌بندی نهایی

تعویض درام دستگاه فتوکپی زیراکس فراتر از صرفاً خارج کردن یک قطعه قدیمی و قرار دادن قطعه جدید است. این فرآیند نیازمند احترام به اصول ایمنی الکترواستاتیک، دقت در نصب فیزیکی (اطمینان از درگیری صحیح محورها) و مهم‌تر از همه، اجرای صحیح عملیات ریست شمارنده نرم‌افزاری است. عدم ریست صحیح باعث می‌شود دستگاه عمر مفید درام جدید را تشخیص ندهد و عملکرد چاپ مختل بماند. با پیروی از این راهنمای جامع، می‌توانید کیفیت چاپ دستگاه زیراکس خود را به سطح اولیه بازگردانید.

برای دیدن کلیپ‌های آموزشی، تست دستگاه‌های کپی و بهره مندی از تخفیفات کپی دیجیتال حتما در پیج اینستاگرام کپی دیجیتال عضو شوید.