راهنمای گام به گام رفع خطای تونر در دستگاه کپی زیراکس

دستگاه‌های کپی Xerox به عنوان ستون فقرات فرآیندهای اداری و چاپ در سازمان‌ها و کسب‌وکارها شناخته می‌شوند. با وجود قابلیت اطمینان بالا، خطای تونر (Toner Error) یکی از رایج‌ترین و آزاردهنده‌ترین مشکلاتی است که کاربران با آن مواجه می‌شوند. این خطا می‌تواند درست در زمان اوج کار یا پس از نصب یک کارتریج جدید ظاهر شود و جریان کاری را مختل کند.

این راهنمای جامع، نه تنها به معرفی دلایل این خطا می‌پردازد، بلکه یک راهنمای گام‌ به‌گام برای عیب‌یابی و رفع دائمی این مشکل در مدل‌های مختلف دستگاه‌های کپی و پرینترهای چندمنظوره زیراکس ارائه می‌دهد.

بیشتر بخوانید: مقایسه زیراکس 560 و زیراکس 700؛ بررسی فنی و عملکرد چاپ

شناخت دقیق ساختار سیستم تونر در دستگاه‌های Xerox

برای رفع مؤثر خطا، درک نحوه عملکرد سیستم توزیع تونر ضروری است. سیستم تونر در دستگاه‌های لیزری و کپی زیراکس چند بخش دارد که هرکدام وظیفه خود را در انتقال و تثبیت رنگ انجام می‌دهند؛ تونر از کارتریج به درام می‌رسد، درام تصویر را می‌سازد و فیوزینگ با حرارت، رنگ را روی کاغذ تثبیت می‌کند.

1. کارتریج تونر (Toner Cartridge): این مخزن اصلی حاوی پودر تونر (مخلوطی از پلیمرهای پلاستیکی، کربن سیاه و اکسیدهای فلزی) است که تصویر الکترواستاتیک را تشکیل می‌دهد.
2. مخزن ضایعات تونر (Waste Toner Hopper): تونر اضافی که به درام نمی‌چسبد یا در طول فرآیند پاکسازی باقی می‌ماند، در این قسمت جمع‌آوری می‌شود.
3. واحد درام نوری (OPC Drum Unit): درام حساس به نور، باری الکتریکی می‌گیرد و تصویر مخفی را با استفاده از میدان الکترواستاتیکی ایجاد می‌کند. تونر باید به درستی روی این سطح باردار شود.
4. آشفتگی‌ساز یا همزن تونر (Agitator/Mixer): پودر تونر را درون کارتریج به‌صورت یکنواخت مخلوط می‌کند و با این کار، خاصیت الکتریکی تونر را حفظ و پایداری کیفیت چاپ را تضمین می‌کند.
5. مسیر انتقال پودر (Auger/Feed Screw): مارپیچی است که تونر را از کارتریج به سمت منافذ خروجی هدایت می‌کند.
6. داکتر بلید (Doctor Blade): تیغه‌ای انعطاف‌پذیر که ضخامت لایه تونر روی درام را تنظیم می‌کند و تونر اضافی را از درام جدا می‌کند.

وقتی دستگاه خطای تونر را اعلام می‌کند، یعنی یکی از اجزا یا سنسورهای مرتبط به‌درستی کار نمی‌کند و در وضعیت غیرعادی قرار دارد.

دلایل اصلی و فنی بروز خطای تونر (Toner Error)

دلایل فنی خطای تونر به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: مشکلات مربوط به مواد مصرفی، مشکلات مکانیکی، و خطاهای الکترونیکی/نرم‌افزاری.

۱. مشکلات مرتبط با تونر و کارتریج:

• استفاده از تونر غیراصل (Non-OEM) یا نامناسب: عملکرد دستگاه را مختل می‌کند؛ تونرهای تقلبی اغلب دانسیته ذرات درستی ندارند و به‌دلیل ناخالصی، در تماس با گرما ذوب شده و مسیر انتقال تونر را مسدود می‌کنند.
• رطوبت‌زدگی تونر: رطوبت، تونر را توده‌ای می‌کند؛ وقتی کارتریج در محیط مرطوب نگهداری شود، پودر تونر به هم می‌چسبد و مارپیچ تغذیه نمی‌تواند آن را منتقل کند.
• کارتریج خالی یا کمتر از حد مجاز: اگرچه سنسورها باید این مورد را گزارش دهند، گاهی اوقات تراشه کارتریج اطلاعات نادرستی را ارسال می‌کند.

۲. مشکلات سنسورها و کنترل الکترونیکی:

• کثیفی سنسور نوری سطح تونر: متداول‌ترین دلیل، گرد و غبار تونر یا ذرات کاغذ روی سنسور قرار گرفته و دستگاه تصور می‌کند سطح تونر زیر حد است.
• عدم ارتباط تراشه کارتریج (IC Chip): تراشه موجود روی کارتریج مسئول ارسال اطلاعات سطح و نوع تونر به برد اصلی است. خراشیدگی یا خرابی این تراشه باعث قطع ارتباط می‌شود.
• خرابی سنسور فشار یا چگالی تونر: در برخی مدل‌های پیشرفته، فشار داخلی محفظه تونر اندازه‌گیری می‌شود.

۳. مشکلات مکانیکی و سایش قطعات:

• فرسودگی چرخ‌دنده‌های انتقال: دستگاه‌هایی با حجم کار بالا (مثلاً بیش از ۹۰,۰۰۰ تا ۱۲۰,۰۰۰ برگ) دچار سایش چرخ‌دنده‌های پلاستیکی می‌شوند که وظیفه چرخاندن مارپیچ تونر را دارند. در نتیجه، چرخش کافی برای رساندن تونر به درام صورت نمی‌گیرد.
• مسدود شدن مسیر انتقال: تکه‌های کاغذ یا تونرهای سفت شده می‌توانند مسیر خروج پودر از کارتریج به سمت هد چاپ را مسدود کنند.
• نصب نادرست درام یا کارتریج: اگر اجزای درام به درستی در جای خود قفل نشوند، سنسورهای موقعیت، خطا را گزارش می‌دهند.

راهنمای گام‌ به گام رفع خطای تونر در دستگاه کپی زیراکس

این مراحل باید به ترتیب اجرا شوند تا در کمترین زمان ممکن مشکل شناسایی و حل گردد.

مرحله ۱: ایمنی و آماده‌سازی اولیه

خاموش کردن کامل دستگاه:
ابتدا دستگاه را با استفاده از کلید اصلی (پاور) خاموش کنید. سپس، برای اطمینان از سرد شدن کامل قطعات داخلی (به ویژه یونیت فیوزینگ)، کابل برق را برای حداقل ۵ دقیقه از پریز جدا کنید.

دسترسی به محفظه تونر:
درب جلویی یا جانبی دستگاه (بسته به مدل WorkCentre یا Phaser) را باز کنید.

مرحله ۲: بازرسی و تعویض کارتریج تونر

خارج کردن کارتریج:
به آرامی کارتریج تونر معیوب را از جایگاه خود خارج کنید. هنگام حمل کارتریج، آن را افقی نگه دارید تا پودر داخل آن تکان نخورد و نریزد.

بررسی ظاهری پودر:
کارتریج را در نور مناسب بررسی کنید. اگر پودر به صورت یک توده سفت درآمده یا رطوبت دیده می‌شود، کارتریج باید تعویض شود.

تکان دادن کارتریج (فقط در صورت نبودن خطا):
اگر فکر می‌کنید تونر فقط کم است و سنسور اشتباه خوانده، کارتریج را ۵ تا ۶ بار به آرامی از یک طرف به طرف دیگر تکان دهید (افقی نگه دارید). این کار باعث توزیع مجدد پودر و فعال‌سازی موقت سنسور می‌شود.

مرحله ۳: تمیز کردن سنسور تونر (مهم‌ترین مرحله)

سنسورهای تشخیص سطح تونر معمولاً در دهانه خروجی کارتریج (جایی که تونر وارد دستگاه می‌شود) یا در نزدیکی دنده‌های داخلی قرار دارند.

یافتن محل سنسور:
جایگاه خالی کارتریج را به دقت بررسی کنید. سنسور اغلب شبیه یک قطعه پلاستیکی کوچک با یک لنز یا دیافراگم در مرکز است. در برخی مدل‌ها، سنسور روی خود کارتریج نصب شده است.

تمیزکاری:
از استفاده از دستمال کاغذی یا پارچه خشن خودداری کنید، زیرا الیاف ممکن است روی سنسور باقی بمانند.

• از دمنده هوای فشرده سرد (Dust Blower) استفاده کنید تا ذرات معلق تونر از روی سطح سنسور پاک شوند.
• اگر هوا ندارید، از یک قلم نرم (مانند قلم موی نقاشی تمیز) یا گوش‌پاک‌کن آغشته به الکل ایزوپروپیل (بسیار کم) استفاده کنید و به آرامی سنسور را پاک کنید. اجازه دهید کاملاً خشک شود.

مرحله ۴: بررسی مکانیکی مسیر تغذیه و چرخ‌دنده‌ها

این مرحله نیاز به کمی باز کردن پنل‌های داخلی دارد (اگر تجربه ندارید، با احتیاط عمل کنید یا از تکنسین کمک بگیرید).

بازرسی چرخ‌دنده‌ها:
به مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌های پلاستیکی که هنگام نصب یا خروج کارتریج می‌چرخند، توجه کنید. این چرخ‌دنده‌ها مستقیماً به مارپیچ انتقال قدرت می‌دهند.

• علائم خرابی: اگر متوجه شدید دنده‌ای شکسته یا دندانه‌های آن ساییده شده است، این قطعه باید تعویض شود.
• تنظیم: اگر دنده‌ها فقط کمی در جای خود لق هستند، می‌توان از یک قطره گریس سیلیکونی مخصوص قطعات الکترونیکی/پلاستیک برای روان‌سازی و بهبود چسبندگی استفاده کرد.

تمیز کردن مسیر:
اگر تونر در مجاورت دنده‌ها روی هم انباشته شده و مسیر را سفت کرده است، آن را با دستمال خشک پاک کنید. این تجمع معمولاً مانع چرخش صحیح مارپیچ می‌شود.

مرحله ۵: ری‌استارت و ریست نرم‌افزاری دستگاه

پس از اطمینان از تمیز بودن سنسور و نصب مجدد کارتریج (یا کارتریج جدید)، دستگاه را روشن کنید. اگر خطا برطرف نشد، باید ریست نرم‌افزاری انجام شود.

ریست سطح تونر (Toner Level Reset):
این فرآیند به دستگاه می‌گوید که اطلاعات سطح تونر را نادیده بگیرد و مجدداً شمارش را آغاز کند. مسیر دسترسی در مدل‌های مختلف متفاوت است، اما معمولاً شامل موارد زیر است:

1. دکمه Menu یا Settings را فشار دهید.
2. به بخش Tools (ابزارها) یا Admin Tools بروید.
3. گزینه Troubleshooting (عیب‌یابی) را انتخاب کنید.
4. دنبال گزینه‌ای مانند Reset Toner Level، Clear Counters یا System Reset بگردید و آن را اجرا کنید.

مثال مسیر رایج: Menu > Tools > System Setup > Supply Management > Reset Toner Low Count

ورود به حالت تکنسین و پاک کردن خطاهای دائمی:
اگر ریست ساده کار نکرد، نیاز به ورود به Admin Mode یا Service Mode است.

1. معمولاً با فشردن ترکیبی از دکمه‌ها (مثلاً نگه داشتن دکمه‌های OK + Menu همزمان با روشن کردن دستگاه) وارد می‌شوید.
2. به بخش Fault History یا Clear All Faults بروید.
3. دستور Reboot System را صادر کنید.

نکات پیشگیرانه برای نگهداری طولانی‌مدت و جلوگیری از خطای تونر

برای کاهش دفعات بروز این خطا و حفظ کیفیت چاپ، رعایت نکات زیر ضروری است:

1. استفاده انحصاری از تونر Original Xerox: تونرهای با کیفیت تضمین می‌کنند که اندازه ذرات (حدود ۵ تا ۱۰ میکرومتر برای لیزر) و بار سطحی مورد نیاز دستگاه را داشته باشند.
2. کنترل محیطی: دستگاه را در محیطی با رطوبت نسبی بین ۴۰ تا ۶۰ درصد و دمای ثابت ۲۲ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد نصب کنید. رطوبت عامل اصلی توده شدن تونر است.
3. سرویس دوره‌ای: پس از هر ۷۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ برگ چاپ، یک سرویس کامل شامل تمیز کردن محفظه ضایعات تونر و سنسورها ضروری است.
4. تنظیمات نرم‌افزاری پیشرفته (برای کاربران حرفه‌ای): اگر دستگاه به طور مداوم خطای تونر کم را نشان می‌دهد در حالی که کارتریج پر است، می‌توان در تنظیمات پیشرفته (توسط تکنسین)، مقدار حساسیت سنسور یا مقدار چرخش موتور تغذیه تونر را اندکی افزایش داد (مثلاً ۵٪ افزایش در پارامتر Toner Drive Motor Calibration). این کار باعث می‌شود دستگاه برای مدت طولانی‌تری با سطح ظاهری پایین‌تر کار کند قبل از اعلام خطا.
5. جلوگیری از نور مستقیم: در هنگام تعویض کارتریج، مطمئن شوید که نور شدید (خورشید یا چراغ‌های قوی) مستقیماً به سطح درام (اگر جدا شده است) یا سنسور برخورد نکند، زیرا این امر می‌تواند به درام آسیب بزند.

جمع‌بندی

رفع خطای تونر در دستگاه کپی زیراکس اغلب یک فرآیند ساده عیب‌یابی است که حول محور تمیزکاری سنسورها و بررسی اتصالات مکانیکی می‌چرخد. در اکثر موارد، اگر دستگاه شما جدید است، مشکل از آلودگی سنسور است؛ اما در دستگاه‌های با حجم کار بالا، سایش چرخ‌دنده‌ها یا خرابی درام نقش کلیدی ایفا می‌کنند. با رویکرد سیستماتیک توضیح داده شده در این راهنما، می‌توانید بسیاری از موارد خطای تونر را به سرعت و بدون نیاز به فراخوانی تکنسین برطرف نمایید.

انتخاب درست، آینده موفقیت شماست!

برای اطمینان از انتخاب بهترین دستگاه کپی که دقیقاً با نیازها و بودجه شما هماهنگ باشد، همین امروز با کارشناسان مجرب کپی دیجیتال تماس بگیرید یا با مراجعه حضوری به فروشگاه ما، از نزدیک با قابلیت‌های دستگاه‌ها آشنا شوید. ما آماده‌ایم تا با ارائه مشاوره تخصصی و دموهای عملی، شما را در این مسیر یاری کنیم.

همین حالا با ما تماس بگیرید:  09126121556 – 09190291416

آدرس فروشگاه: تهران، ضلع جنوب غربی میدان انقلاب، پاساژ زندگی، طبقه دوم 02166904216

برای دیدن کلیپ‌های آموزشی، تست دستگاه‌های کپی و بهره مندی از تخفیفات کپی دیجیتال حتما در پیج اینستاگرام کپی دیجیتال عضو شوید.